İki Özgürlük Şarkısı

Nereden aklıma geldiyse dilimde aklımda iki şarkı...

İsveçli sanatçı Sven Berti Taube 1963 yılında Yunanistan’a gittiğinde Mikis Teodorakis’in müziğini duyuyor ve seviyor. Taube 1972 yılında Teodorakis’in bir bestesini İsveçli ozan Bo Setterlind’in yazdığı Özgürlük Üzerine Bir Şarkı şiirine uyarladı. Şarkı uzun süre İsveç’te en çok dinlenenler listesinde oldu ve 1974’te sadece Mikis Teodorakis’in yaptığı müziklere İsveççe sözler uygulayarak bir uzun çalar yaptı. Bu şarkılar pek çok şarkıcı tarafından yorumlandı. Ben Sven Bertil Taube ve Finlandiyalı şarkıcı Arja Saijonmaa’nın söylediklerine bayılırdım.

Teodorakis’in babası Giritli annesi Çeşmeli. Küçüklüğünden beri devrimci mücadele içinde olmuş. İtalyanlara, İngilizlere, Yunan Albaylar Cuntası’na karşı mücadele etmiş, hapiste yatmış işkence görmüş ve hatta kurşuna dizilmiş ama ölmemiş. Belki dünyada kurşuna dizilip ölmeyen ilk ve tek devrimci odur.

Böyle bir devrimci sanatçının yaptığı müzikleri biz genç devrimciler dinlemeye doyamazdık.

Mikis Teodorakis 2021 yılında, 96 yaşında, Sven Bertil 2022’de 87 yaşında aramızdan ayrıldılar.

Arkalarında hala dudaklarımızda olan, dilimize yapışan  güzel şarkılar bıraktılar.

ÖZGÜRLÜK ÜZERİNE BİR ŞARKI
Söz: Bo Setterlind
Müzik: Mikis Teodorakis
Yorumlayan: Sven-Bertil Taube
Türkçe çeviri: Abdullah Gürgün

Kimsenin görmediği bir deniz
Kimsenin gömülmediği bir mezar
Batmayan bir güneş
Her ruhta bir kumsal

Ve sen kendi iyiliğini düşünüyorsan
Bulutlar giderken özgür olmak istiyorsan
Yaşanacak bir dünya kur
Bu senin yaşamın, kendi yaşamın

Yaşanacak bir dünya kur
Bu senin yaşamın, kendi yaşamın

Ölmeyen bir dünya
Okunmayan bir mektup
Her şeyi anlayan bir rüzgar
Yarasız bir özgürlük

Yaşanacak bir dünya kur
Bu senin yaşamın, kendi yaşamın

Güzel bir ÖZGÜRLÜK şarkısı da bizde var. O da Teodorakis ile çalışmalar yapmış, konserler vermiş, Türk Yunan Dostluk Derneği kurmuş olan Zülfü Livaneli tarafından bestelendi ve okundu, kitleleri coşturdu ve coşturmaya da devam ediyor. Bu şarkının sözlerini Paul Éluard Almanya'nın İkinci Dünya Savaşı'nda Fransa'yı işgali üzerine 1942 yılında yazmıştı.  Şiirin Türkçeye çevirisini ise Melih Cevdet Anday ile Orhan Veli Kanık yapmıştı. Zülfü Livaneli, şiiri "Ey Özgürlük" adıyla bestelemişti.

EY ÖZGÜRLÜK

Okulda defterime
Sırama, ağaçlara
Yazarım adını
Okunmuş yapraklara
Bembeyaz sayfalara
Yazarım adını
Yaldızlı imgelere
Toplara, tüfeklere
Kralların tacına
En güzel gecelere
Günün ak ekmeğine
Yazarım adını
Tarlalara ve ufka
Kuşların kanadına
Gölgede değirmene yazarım
Uyanmış patikaya
Serilip giden yola
Hınca hınç meydanlara adını

Ey, özgürlük!

Kapımın eşiğine
Kabıma, kacağıma
İçimdeki aleve
Camların oyununa
Uyanık dudaklara
Yazarım adını
Yıkılmış evlerime
Sönmüş fenerlerime
Derdimin duvarına
Arzu duymaz yokluğa
Çırçıplak yalnızlığa
Yazarım adını
Geri gelen sağlığa
Geçen her tehlikeye
Yazarım ben adını, yazarım
Bir sözün coşkusuyla
Dönüyorum hayata
Senin için doğmuşum haykırmaya

Ey, özgürlük!

Bu güzel şarkıyı Zülfü Livaneli Yunan sanatçı Mikis Teodorakis ile de söyledi ama iyi bir kayıt bulamadım. Maria Farantouri ile birlikte çıktıkları Atina konserinden ise güzel bir kayıt var. Sanırım 1986’da Zülfü Livaneli ile Farantouri Stockholm’de bir konser vermişlerdi. Konser sonrası her ikisiyle de söyleşi yapma fırsatım olmuştu. Farantouri, Teodorakis ile  pek çok konser vermişti. Zülfü Livaneli ile de çok başarılılar.

Ben çok sevdim. Umarım siz de seversiniz.

Yıllardır özgürlük ve mücadele şarkıları dinliyoruz.

Kimbilir daha ne kadar dinleyeceğiz.

Eeey, özgürlük!